اهمیت واکسیناسیون در سگ ها
واکسیناسیون نقشی اساسی برای محافظت از سگها در برابر بیماریهای خطرناک و کشنده دارد و انجام واکسیناسیون به موقع به حفظ سلامتی سگ و همچنین سایر حیوانات در ارتباط با آنها کمک می کند، از سوی دیگر هزینه پیشگیری کمتر از هزینه های درمان بیماری خواهد بود.
واکسیناسیون، طول عمر سگ شما را تضمین میکند پس باید سختی مراجعه به دامپزشک برای زدن واکسن به ویژه در ماههای ابتدای زندگی سگ را تحمل کنید.
واکسن های مورد نیاز سگ ها
با توجه به منطقه جغرافیایی و همچنین بیماری های شایع در آن منطقه برنامه واکسیناسیون نیز متفاوت است. دو نوع واکسن از لحاظ اهمیت وجود دارد: واکسنهای اجباری و واکسنهای اختیاری
واکسنهای اجباری در برابر بیماری های جدی و شایع محافظت میکنند، در حالی که واکسنهای اختیاری فقط زمانی به حیوانات خانگی تزریق میشوند که خطر خاصی از عفونت وجود داشته باشد (با توجه به خصوصیات سگ ومنطقه).
واکسن های اجباری (ضروری یا الزامی) سگها:
• پاروویروس سگسانان
• دیستمپر سگسانان
• هپاتیت عفونی سگسانان
• پاراآنفولانزا
• هاری
واکسن های اختیاری سگ ها عبارتند از:
• واکسن لپتوسپیروز
• واکسن آنفلوانزا
• واکسن بیماری لایم
• واکسن بوردتلا
•واکسن کرونا
برنامه و سن واکسیناسیون در سگ
• نوبت اول واکسیناسیون توله سگ
اولین دوره انجام واکسیناسیون در توله ها باید در سن ۶ تا ۸ هفتگی (بهترین زمان ۴۵ روزگی) صورت گیرد. در این سن ۳ تا ۶ نوع واکسن در قالب واکسنهای مخلوط شده سه گانه، چهارگانه، پنج و یا شش گانه به توله ها تزریق می شود. بیماریهای ویروسی که در این سن بر علیه آنها واکسیناسیون انجام می شود عبارتند از بیماری دیستمپر، بیماری پاروویروس، بیماری پاراانفولانزا و هپاتیت عفونی سگها. تمام این بیماری ها از درصد کشندگی بالایی برخوردار بوده و در صورت ابتلاء توله، نجات آن بسیار مشکل است و در صورتی که توله از آن جان سالم به در ببرد، از برنامه رشد عقب مانده و حیوان ضعیفی خواهد شد.
• نوبت دوم واکسیناسیون توله سگ
در حدود ۱۰ تا ۱۲ هفتگی و بطور متوسط در ۳ ماهگی علاوه بر تکرار واکسنهای تزریق شده در ۳ ماهگی، واکسن هاری نیز باید به حیوان تزریق شود.
نوبت سوم واکسیناسیون توله سگ
در حدود 16 تا 18 هفتگی سومین دوز واکسن چند گانه انجام میشود و با انجام این نوبت، دوره واکسیناسیون توله سگ کامل شده و تا یک سال آینده نیاز به تزریق واکسن یادآور نیست. در سگ های خانگی و سگ هایی که احتمال گزیدگی توسط حیوانات دیگر در آنها وجود ندارد پیشنهاد میشود واکسن هاری همراه با دوز سوم واکسن پلی والان انجام شود تا تاریخ یادآور هر دو نوع واکسن در سال آینده همراه با هم باشد و فاصله زمانی یک ماهه بین آنها به وجود نیاید.
• اگر سگی را خریداری و یا پیدا کردید، و سن او بیشتر از 16 هفته سن( بالاتر از ۴ ماه) بود فقط یکبار واکسیناسیون ۷ الی ۹ گانه برای آنها کافی به نظر می رسد (به غیر از هاری) با این حال پیشنهاد می شود یک بار یادآور به فاصله 4-3 هفته بعد از ان تکرار شود یاداوری ها 1 سال بعد و بعد از ان هر 3 سال یکبار است.
سن توله سگ | واکسن های ضروری | واکسن های اختیاری |
۶ تا ۸ هفته | دیستمپر و پاروویروس | بوردتلا |
۱۰ تا ۱۲ هفته | دیستمپر، ادنوویروس، پاراآنفلونزا، پاروویروس (DHPP) | آنفلانزا، لایم، لیپتوسپیروز، بوردتلا |
16تا 18هفته | DHPP و هاری | آنفلانزا، لایم، لپتوسپیروز، بوردتلا |
12 تا 16 ماهگی | DHPP و هاری | لایم، بوردتلا، لپتوسپیروز و کرونا ویروس |
هر یک تا دو سال | DHPP | لایم، لپتوسپیروز و کرونا ویروس |
هر یک تا سه سال | هاری (در صورت لزوم) | _ |
انواع واکسنهای چند گانه سگ
• واکسنهای سه گانه با نام تجارتی DHP که در واقع حرف اول سه بیماری مذکور شامل دیستمپر، هپاتیت و پاروویروس می باشد. واکسنهای چهارگانه هم با نام تجارتی DHPPi علاوه بر سه بیماری فوق، پاراانفولانزا را نیز در بر می گیرد. واکسنهای پنج و شش گانه علاوه بر موارد یاد شده دارای یک یا دو نوع مختلف از باکتری کشته یا تخفیف حدت داده شده عامل بیماری لپتوسپیروز می باشد و با نامهای تجارتی مختلفی از قبیل DHPPi/L و یا DA2P+PV+LCi و یا نام های دیگر عرضه می شود.
• برای سگ شامل واکسن های ۵ تا ۹ گانه ای می باشد که به طور کلی ۴ بیماری مختلف را حتما پوشش می دهند و به عنوان DHPPI شناخته می شوند و حیوان را بر علیه بیماری های خطرناکی مانند دیستمپر، پاروویروس، پاراآنفلوانزا و هپاتیت عفونی سگ ها واکسینه می کنند. همچنین واکسن های ۶ الی نه گانه در سگ ها نیز علاوه بر ویروس های برشمرده، حیوان را بر علیه بیماری مشترک و خطرناک لپتوسپیروز نیز ایمن می نماید که تفاوت بین واکسن های ۶ الی ۹ گانه در تعداد سوش های باکتری لپتوسپیروز می باشد که 9 گانه کامل ترین نوع واکسن می باشد
نکاتی در مورد واکسن و لپتوسپیروز و سایر واکسنهای غیر الزامی
تعدادی از واکسن های غیراصلی مانند بوردتلا، لایم و لپتوسپیروز باکتریایی هستند و نرخ کارایی پایین همراه با عوارض جانبی بالایی دارند برای مثال در مورد واکسن لپتوسپیروز در کتاب مرجع حیوانات کوچک “اتینجر” سال 2010 اشاره به خطرناک بودن واکسن مخصوصا در نژاد داشهوند و پاگ شده و ذکر شده است که فقط در موارد خطربالای بیماری از این واکسن استفاده شود. از سوی دیگر تزریق این واکسن در توله های کمتراز 12هفته یا سگ های سبکتر از 6 کیلو می تواند حساسیت زا و باعث عوارض شدید(شوک) شود. و با توجه به اینکه این واکسن بیشتر در مناطق مرطوب و بارانی کاربرد دارد، در صورت صلاحدید دامپزشک باید اولین دوز 12 هفتگی و تکرارش را 3-4 بعد انجام دهد. یاداوری این واکسن اگر بیماری در منطقه شایع باشد هر 1 سال یکبار است در غیر این صورت تزریق یاداوری پیشنهاد نمی شود.
بنابراین پیشنهاد می گردد که در ۴۵ الی ۶۰ روزگی ابتدا یک واکسن ۵ گانه تزریق گردد و سپس هر ۴ هفته واکسن های ۶ الی ۹ گانه به عنوان یادآور تزریق گردد.
نکات مهم قبل از واکسیناسیون
زمان واکسیناسیون سگ را به نحوی برنامه ریزی کنید تا حد امکان صاحب سگ در کنارش باشد
قبل از واکسیناسیون باید از خلق و خوی سگ خود اطلاع کافی داشته باشید برای مثال باید بدانید سگ شما حدوداً چند ساعت از روز رو می خوابد تا تشخیص بی حالی یگ برای شما امکان پذیر باشد.
اسباب بازی و خوراکی مورد علاقه اش را همراه داشته باشید تا در هنگام واکسن زدن به او بدهید.
مراقبت بعد از واکسیناسیون سگ
اگر میخواهید سگ شما بعد از دریافت واکسن احساس بهتری داشته باشد لازم است به نکات ذیل توجه کنید:
1. محلی گرم و دنج برای استراحت سگ خود فراهم کنید.
2. آب و غذای مورد علاقه ی سگ را در دسترس او قرار دهید، بهتر است غذای سگ حاوی انواع ویتامین و پروتئینها باشد.
3. از نوازش یا بازی با سگ بعد از تزریق واکسن خودداری کرده و اجازه دهید سگ بخوبی استراحت کند.
4. 30 تا 60 دقیقه بعد از تزریق واکسن، کلینیک را ترک نکرده تا در صورت بروز هرگونه علائم غیرمعمول سگ توسط دامپزشک معاینه شود.
5. بهتر است برای جلوگیری از سرماخوردگی و عوارض جانبی در محل تزریق واکسن، تا دور روز از حمام کردن سگ خودداری کنید.
6. شایعترین عوارض تزریق واکسن سگ شامل بی حالی، تورم در ناحیه ی تزریق، تب و درد میباشد در صورت بروز و ادامه یافتن این علائم بیش از یک روز، حتماً با دامپزشک تماس بگیرید و در صورت لزوم حیوان را به کلینیک برسانید.
7- شماره تماس از دامپزشک داشته باشید تا در صورت نیاز سوالات خود را بپرسید.
عوارض جانبی بعد از واکسیناسیون سگ ها
احساس خستگی:
شایع ترین واکنش های واکسن در سگ ها، بی حالی سگ و درد است که ممکن است با تب خفیف همراه باشد. این مسئله به این دلیل است که سیستم ایمنی سگ به صورت موضعی به تزریق واکسن واکنش نشان می دهد و درنتیجه دمای بدن او را بالا می برد. وادارکردن سیستم ایمنی برای پاسخ دادن، هدف واکسیناسیون است. پس از دریافت واکسن، اگر سگ شما در آینده با پاتوژن تماس پیدا کند، سیستم ایمنی بدن او می تواند به سرعت و مؤثر پاسخ دهد که احتمال ابتلا به بیماری جدی را کاهش می دهد.
خوشبختانه بیشتر سگ ها بعد از واکسیناسیون سگ های خانگی ظرف یک یا دو روز به حالت عادی خود بازمی گردند. واکسیناسیون سگ هاسکی، سگ نگهبان و سگ ژرمن نیز مانند بقیه نژادها همراه تب خفیف است؛ پس اگر سگ شما که این نژادهاست، بعد از واکسیناسیون تب خفیف دارد، اصلاً نگران نباشید و اگر درد یا بی حالی شدیدتر یا طولانی مدت دارد، با دامپزشک خود تماس بگیرید. آن ها ممکن است داروهایی تجویز کنند که به توله سگ شما کمک کند احساس بهتری داشته باشد.
توده ها و برآمدگی ها:
هنگامی که واکسن زیر پوست یا داخل عضله تزریق می شود، ممکن است یک برآمدگی کوچک، سفت و متورم در محل ایجاد شود که دلیل آن، تحریک موضعی و هجوم سلول های ایمنی به آن ناحیه است. این توده ممکن است تاحدودی در لمس حساس باشد، اما نباید رشد کند یا با گذشت زمان دردناک تر شود. اگر تورم ادامه یابد، دامپزشک شما ممکن است بخواهد آزمایش هایی را برای ارزیابی احتمال گرانولوم واکسن انجام دهد. توده ها و برجستگی های معمولی مرتبط با واکسن ها طی چند هفته برطرف می شوند، اما اگر این اتفاق نیفتاد حتماً با دامپزشک خود تماس بگیرید.
آنافیلاکسی:
یکی از ترسناک ترین عوارض واکسن واکنش آلرژیک بالقوه و تهدیدکننده زندگی به نام آنافیلاکسی است. بلافاصله پس از واکسیناسیون (معمولاً چند دقیقه تا چند ساعت) سگی که تحت آنافیلاکسی قرار می گیرد، دچار کهیر، خارش، تورم صورت، علت استفراغ سگ، اسهال یا مشکل در تنفس می شود که اگر این اتفاق افتاد باید فوراً به دامپزشک مراجعه کنید.
عفونت یا آبسه:
هر نوع تزریق می تواند به عفونت های قارچی سگ یا آبسه منجر شود که در آن، باکتری ها از طریق پوست و بافت های زیرین وارد بدن می شوند. علائمی که باید مراقب آن ها بود، عبارت اند از تغییر رنگ پوست، ناراحتی، ترشح و تورم. اگر حس کردید سگ شما بی قرار و بی حال است، با دامپزشک تماس بگیرید.
بیحالی
تب
بی اشتهایی
درد و ورم اطراف محل واکسیناسیون
اسهال خفیف
متأسفانه محافظت کامل از حیوان خانگی در برابر قرار گرفتن در معرض بیماری ها غیرممکن است. حیوانات خانگی میتوانند فرار کنند. برخی از بیماری ها ممکن است در خاک زیر کفش به خانه آورده شوند. زندگی در گلخانه یا حیاط میتواند حیوانات خانگی را در معرض حیوانات دیگری قرار دهد.
در حالی که سگ در داخل خانه از قرار گرفتن در معرض بیماری ایمن تر از حیوان در فضای باز است اما دسترسی به فضای باز از نظر رفاه مزایایی دارد. همه سگها به عنوان بخشی از روال معمول خود به ورزش در فضای باز نیاز دارند. واکسیناسیون کامل، محافظت لازم را در هر شرایطی فراهم میکند و ایمن ترین روش برای حفظ سلامتی سگ ها هستند.
اگر شما هرگز با حیوانات دیگر تماس نداشته باشند و شما قصد ندارید سگ یا توله سگ جدیدی را وارد خانه خود کنید، ممکن است مزایای واکسیناسیون محدود شوند. باید در نظر داشت که سیستم ایمنی یک حیوان مسن ضعیف تر است، بنابراین اگر احتمال دارد در معرض عفونت قرار گیرند، ادامه واکسیناسیون از اهمیت بیشتری برخوردار است. اما در صورتی که حیوان به صورت کامل و منظم واکسن دریافت کرده باشد و به بیرون دسترسی نداشته باشد، می توان از هشت سالگی به بعد واکسیناسیون را متوقف کرد؛ اما تصمیم گیری این موضوع با توجه به شرایط حیوان، با دامپزشک است.
واکسیناسیون از بیماریهای جدی جلوگیری کرده و جان هزاران سگ را نجات میدهد. برای اکثر حیوانات خانگی، مزایای واکسیناسیون بسیار بیشتر از خطراتش است. واکسیناسیون یک روش کاملاً بدون خطر نیست. واکنشها و عوارض جانبی واکسیناسیون خوشبختانه نادر هستند و عوارض جانبی هر 200 تا 250 واکسیناسیون یک بار گزارش شده اند. اکثریت قریب به اتفاق این واکنشها خفیف و کوتاه مدت هستند و نشان میدهند که واکسن به طور موثر سیستم ایمنی را تحریک میکند
دامپزشک شما بعد از واکسیناسیون سگ، از شما می خواهد چند دقیقه صبر کنیدد تا اگر علائمی از آلرژی دید برای درمانش اقدام کند؛ اما ممکنه علائم دیرتر خودشون رو نشان بدهند در این شرایط خونسردی خودت را حفظ کنید و هرچه سریعتر به دامپزشک مراجعه کنید. دامپزشک با توجه به شرایط سگ و وخیم بودن اوضاع، روش درمانی را انتخاب می کند.
بخاطر داشته باشید که کدام واکسن باعث آلرژی سگ شما شد وقبل از تزریق واکسن بعدی مطمئن شید که دامپزشک از آلرژی داشتن سگ شما مطلع هست.
احتمالاً باید مبلغی بیشتر برای داروهای ضد آلرژی مثل آنتی هیستامین بپردازید و بین واکسیناسیون ها ۳ الی ۴ هفته فاصله بندازید
اگه سگ بزرگسالی رو خریدید یا سگی بی سرپرست رو پیدا کردید از سابقه ی واکسیناسیون آن اطلاعی ندارید، معمولاً دامپزشک از سگ خون گیری و تستی به نام تست تیتر آنتی بادی انجام می دهد و با توجه به نتایج آزمایش، دامپزشک نسبت به تزریق واکسن اقدام میکند.
پاروویروس سگسانان (پاروو یا پاروا):
پاروو یک ویروس بسیار مسری است که همه سگها را درگیر میکند اما سگها و تولههای واکسینه نشده کمتر از چهار ماه در معرض بیشترین خطر ابتلا به آن هستند. این ویروس به سیستم گوارشی حمله میکند و باعث کاهش اشتها، استفراغ، تب و اغلب اسهال خونی شدید میشود. کم آبی شدید نیز میتواند به سرعت ایجاد شود و سگ را در عرض ۴۸ تا ۷۲ ساعت بکشد، بنابراین رسیدگی سریع دامپزشک بسیار مهم است. هیچ درمانی وجود ندارد، بنابراین هیدراته نگه داشتن سگ و کنترل علائم ثانویه میتواند او را تا زمانی که سیستم ایمنی بدنش بیماری را شکست دهد، ادامه پیدا کند.
دیستمپر:
این ویروس کشنده به سیستم گوارشی، عصبی، تنفسی و حتی پوست حمله می نماید. در سگ هایی که این ویروس از بدن آن ها رفته؛ ولی تا مدت طولانی آن ها را درگیر مشکلات عصبی می کند. ترشح مخاط از چشم، سرفه، عطسه از اولین نشانه های دیستمپر هستند که به دنبال آن ها کاهش وزن، افسردگی، اسهال، استفراغ، بی حالی و تب همراه ایجاد می شود.
گاهی اوقات این بیماری باعث می شود، سگ هایی که پوست بسیار ضخیمی دارند، پدهای دست و پای آن ها سفت و سخت شود.
از طریق کاسه آب و غذا مشترک، سرفه، عطسه، خون یا بزاق و ادرار تازه این نوع ویروس منتقل می گردد.
برای دیستمپر متاسفانه هیچ درمانی وجود ندارد و درمان های حمایتی و کاهش علائم تنها راه درمان برای آن محسوب می شود.
فلج اندام، حملات عصبی و اسپاسم عضلانی از اثرات طولانی مدتی هستند که پس از بهبودی، سگ با آن ها دست و پنجه نرم می کند.
هپاتیت عفونی سگسانان (ICH):
هپاتیت عفونی سگ یک عفونت ویروسی بسیار مسری است که کبد، کلیه ها، طحال، ریه ها و چشم سگ مبتلا را تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری کبدی توسط ویروسی ایجاد می شود که با نوع هپاتیت انسانی ارتباطی ندارد. علائم از تب خفیف و گرفتگی غشاهای مخاطی تا استفراغ، یرقان، بزرگ شدن معده و درد در اطراف کبد متغیر است. بسیاری از سگ ها می توانند بر شکل خفیف بیماری غلبه کنند، اما شکل شدید آن می تواند باعث مرگ شود. هیچ درمانی وجود ندارد و واکسیناسیون و پیشگری بهترین راه است.
هاری:
هاری یک بیماری ویروسی پستانداران است که به سیستم عصبی مرکزی حمله میکند و باعث سردرد، اضطراب، توهم، ترشح بیش از حد آب دهان، ترس از آب، فلج و مرگ میشود. بیشتر اوقات از طریق نیش و دندان حیوان هار منتقل میشود. درمان ظرف چند ساعت پس از عفونت ضروری است، در غیر این صورت، احتمال مرگ بسیار زیاد است.
پارا آنفولانزا در سگ ها:
یکی از شایعترین بیماریهای تنفسی با سرایت بالا پارا آنفولانزای سگی می باشد که در صورت مشترک بودن محل خواب یا ظرف غذا از سگ آلوده به سرعت منتقل خواهد شد. علائم این بیماری شامل تب، خستگی، بی اشتهایی، ترشحات بینی و سرفه میباشد.
لپتوسپیروز
بر خلاف بسیاری از بیماریهای موجود در این لیست، لپتوسپیروز توسط باکتری ایجاد میشود و برخی از سگها ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند. لپتوسپیروز را میتوان در سراسر جهان در خاک و آب یافت. این یک بیماری مشترک بین انسان و دام است، به این معنی که میتواند از حیوانات به انسان منتقل شود. تماس با آب آلوده و ادرار باعث ایجاد این بیماری می شود. سگی که از آب کانال ها یا آب راکد می نوشد یا دوست دارد، شنا کند خطر ابتلا به این نوع بیماری برای او وجود دارد.
یهنگامی که علائم ظاهر میشوند، می توانند شامل تب، استفراغ، درد شکم، اسهال، از دست دادن اشتها، ضعف و بیحالی شدید، زردی، درد عضلانی، ناباروری، نارسایی کلیه (با یا بدون نارسایی کبد) باشند.
بیماری لایم:
بیماری لایم (یا بورلیوز) یک بیماری عفونی و منتقل شونده از طریق کنه است که توسط نوعی باکتری به نام اسپیروکت ایجاد می شود. سگ آلوده که از طریق کنه آلوده می شود، اغلب شروع به لنگیدن می کند، غدد لنفاوی او متورم می شود، دمای بدنش افزایش می یابد و غذا نمی خورد. این بیماری می تواند قلب، کلیه و مفاصل سگ را تحت تاثیر قرار دهد یا در صورت عدم درمان منجر به اختلالات عصبی شود.
ویروس کرونا:
کروناویروس سگ همان ویروسی نیست که باعث کوید ۱۹ در افراد می شود. تصور نمی شود که کووید-۱۹ تهدیدی برای سلامتی سگ ها باشد و شواهدی وجود ندارد که سگ ها را بیمار کند. اما کروناویروس سگ معمولاً سیستم گوارشی سگ ها را تحت تأثیر قرار می دهد، اگرچه می تواند باعث عفونت های تنفسی نیز شود. علائم بیشتر شامل علائم گوارشی، از جمله از دست دادن اشتها، استفراغ و اسهال است. دام پزشکان می توانند سگ را هیدراته، گرم و راحت نگه دارند و به کاهش حالت تهوع کمک کنند، اما هیچ دارویی ویروس کرونا را از بین نمی برد. و پیشگیری و واکسن راه بهتری است.
بردتلا:
این باکتری بسیار عفونی باعث حملات شدید سرفه، استفراغ و در موارد نادر تشنج و مرگ می شود. برای پیشگیری از این بیماری واکسن لازم است.
سرفه کنل (کنل کاف):
سرفه کنل که به عنوان تراکئوبرونشیت عفونی نیز شناخته می شود، از التهاب مجاری هوایی فوقانی ناشی می شود. این بیماری می تواند ناشی از عفونت های باکتریایی، ویروسی یا سایر عفونت ها مانند بوردتلا و پاراآنفلوآنزای سگ باشد و اغلب شامل چندین عفونت به طور همزمان می شود. معمولاً این بیماری خفیف است و باعث سرفه های شدید و خشک می شود.
اما گاهی اوقات به قدری شدید است که همراه با از دست دادن اشتها، گیجی و تهوع را تحریک می کند و در موارد نادر، می تواند کشنده باشد. این بیماری به راحتی بین سگ هایی که نزدیک به هم نگهداری می شوند پخش می شود.